Μία καινοτομική πρόταση του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) με στόχο την προώθηση του Καταδυτικού Τουρισμού και την δημιουργία πρωτότυπων Περιφερειακών Υποδομών και Δικτύων Πάρκων Κατάδυσης Αναψυχής στη χώρα μας.
Η Α.R.I.A. αποτελεί μια start-up Εταιρεία που ιδρύθηκε το 2021 με έδρα τις Γούρνες Ηρακλείου και έχει ως κύριο αντικείμενο την προώθηση στην αγορά της καινοτομικής τεχνολογίας/τεχνογνωσίας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στον τομέα της ανάπτυξης νέων μορφών Θαλάσσιου Τουρισμού και συγκεκριμένα στην μελέτη-κατασκευή Καταδυτικών Πάρκων και Αξιοθέατων Κατάδυσης Αναψυχής (Ν. 4688/A101/24-05-2020, Κ.Υ.Α. 3000.0/31173/2023 (ΦΕΚ 2968/5-5-2023). Η Α.R.I.A. είναι μέλος του Εθνικού μητρώου Νεοφυών Επιχειρήσεων της ΓΓΕΚ «Εlevate Greece”.
Η Καινοτομία
Το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.E.) έχει αναπτύξει μια νέα τεχνολογία που προστατεύεται με Ευρωπαϊκό Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας σε 8 Μεσογειακές χώρες. Στόχος της είναι η δημιουργία υποθαλάσσιων πάρκων κατάδυσης αναψυχής χρησιμοποιώντας καινοτομικά τεχνητά ενδιαιτήματα-καταφύγια θαλάσσιων οργανισμών-στόχων, όπως είναι ο ροφός, η σφυρίδα, η συναγρίδα, η στείρα, το μουγγρί, οι αστακοί κλπ. Τα τεχνητά αυτά ενδιαιτήματα «μιμούνται» τα λειτουργικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά και κυρίως την αισθητική του μεσογειακού υποβρύχιου τοπίου (ξέρες, πάγκοι, αποχές, κλπ).
Οι τεχνητοί ύφαλοι είναι μεγάλων διατάσεων και κατασκευάζονται από ειδικού τύπου οπλισμένο σκυρόδεμα. Τοποθετούνται στον βυθό κατά ομάδες σχηματίζοντας τελικά καταδυτικές διαδρομές που ακολουθούν οι επισκέπτες αυτοδύτες – «εραστές» της κατάδυσης αναψυχής. Το τελικό αποτέλεσμα που προκαλούν, εξαιτίας της τοπικής αύξησης της ποικιλότητας των θαλάσσιων οργανισμών που αρχικά προσελκύονται και στη συνέχεια ζουν σχεδόν αποκλειστικά στις τεχνητές καταδυτικές οάσεις, είναι η αύξηση του καταδυτικού ενδιαφέροντος των επισκεπτών για εξερεύνηση, επιμόρφωση και αναψυχή κολυμπώντας μέσα στο φαντασμαγορικό περιβάλλον ενός «ενυδρείου» στην ανοιχτή θάλασσα.
Η κατάδυση αναψυχής, ως ένα μαζικό τουριστικό προϊόν, αποτελεί μια δημοφιλή δραστηριότητα με παγκόσμια εμβέλεια. Ο καταδυτικός τουρισμός συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας πολλών παράκτιων χωρών και στην επέκταση της τουριστικής περιόδου. Όλοι σχεδόν οι παραθαλάσσιοι προορισμοί επενδύουν στην προώθηση του καταδυτικού τουρισμού με στόχο τη διαφοροποίηση του τουριστικού τους προϊόντος. Η υιοθέτηση στρατηγικών επενδύσεων στη συγκεκριμένη «τουριστική βιοµηχανία» αποτελεί σήμερα μία σχεδόν αναγκαστική συμπόρευση µε τις εξελίξεις που επιβάλλει ο διεθνής ανταγωνισµός. Η αύξηση της ποιότητας του καταδυτικού προϊόντος και η υιοθέτηση νέων καινοτομικών εφαρμογών και πρακτικών μπορούν να προσδώσουν στην τοπική οικονομία ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Οι ρυθµοί ανάπτυξης και οι οικονομικές επιδόσεις της κατάδυσης αναψυχής σε συνδυασμό µε τις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει η απαράμιλλη αισθητική του ελληνικού βυθού, την καθιστούν ελκυστική επιλογή για την εισροή επενδυτικών κεφαλαίων. Με περισσότερους από 400 εκατ. τουρίστες ετησίως, που υπό κανονικές συνθήκες, επισκέπτονται για τις καλοκαιρινές τους διακοπές την παράκτια ζώνη της Μεσογείου, η χώρα μας καλείται να στρέψει το ενδιαφέρον των επισκεπτών της σε σύγχρονα και υψηλού επιπέδου οικοτουριστικά προϊόντα που περιλαμβάνουν την κατάδυση αναψυχής. Συμπερασματικά, ο καταδυτικός τουρισµός μπορεί να αποτελέσει, σε συνέργεια και συνάφεια με άλλους συναφείς αναπτυξιακούς τομείς, µια νέα, δυναμική και εναλλακτικού χαρακτήρα μορφή τουριστικής ανάπτυξης για τη χώρα μας.
Η περιβαλλοντική υποβάθμιση πολλών καταδυτικών προορισμών διεθνώς εξαιτίας του μαζικού οικοτουρισμού, καθιστά σήμερα αναγκαία την εφαρμογή σύγχρονων διαχειριστικών μέτρων προστασίας και διατήρησης του περιβάλλοντος. Για τον σκοπό αυτό το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. ανέπτυξε τα τελευταία 12 χρόνια μια νέα καινοτομική τεχνολογία με στόχο τη δημιουργία τεχνητών υποθαλάσσιων πάρκων (οάσεων) κατάδυσης αναψυχής χρησιμοποιώντας ένα ειδικό τύπο τεχνητού υφάλου που «μιμείται» με επιτυχία τα λειτουργικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά ενός βραχώδους Μεσογειακού βυθού (φυσικός ύφαλος). Η νέα αυτή τεχνολογία σχεδιάστηκε, αναπτύχθηκε και δοκιμάστηκε στο Υποθαλάσσιο Βιοτεχνολογικό Πάρκο του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στις Γούρνες Χερσονήσου από ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ.) και έφθασε στο επίπεδο ανάπτυξης τελικών βιομηχανικών προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από την διαδοχική εκπόνηση τριών Προγραμμάτων Ανάπτυξης Καινοτομικής Τεχνολογίας.
- Τα αποτελέσματα της έρευνας του ΕΛΚΕΘΕ έχουν δημοσιευτεί σε μια σειρά διεθνών επιστημονικών περιοδικών και πρακτικών συνεδρίων και αποτέλεσαν αντικείμενο Διδακτορικής Διατριβής. Τα βιομηχανικά δικαιώματα της εφεύρεσης προστατεύονται σήμερα με ενεργά διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην Ελλάδα και σε 7 ακόμη Μεσογειακές χώρες
- Οι εφαρμογές της νέας τεχνολογίας επιτρέπουν τη κατασκευή οργανωμένων Καταδυτικών Πάρκων και Υποβρύχιων Αξιοθέατων Κατάδυσης Αναψυχής, που προσφέρονται ειδικά για την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού, καθώς μπορούν να εγκατασταθούν σε αβαθείς περιοχές του βυθού που βρίσκονται κοντά στα μεγάλα αστικά/τουριστικά κέντρα και παράλληλα δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο οικολογικό, αρχαιολογικό ή αλιευτικό ενδιαφέρον. Η ίδρυση Καταδυτικών Πάρκων και Ελεύθερων Υποβρύχιων Αξιοθέατων διέπεται σήμερα από τον Νόμο 4688/ΦΕΚ A101/24-05-2020 και την πρόσφατη Κ.Υ.Α. 3000.0/31173/2023 (ΦΕΚ 2968/5-5-2023).
- Δύο καινοτομικά προϊόντα έχουν ήδη αναπτυχθεί και διατίθενται στη Ελληνική και Διεθνή αγορά: α) η «Όαση Κατάδυσης ΑναψυχήςΤΜ» και β) ο «Τεχνητός Ύφαλος Κατάδυσης Αναψυχής του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.ΤΜ». Τα προϊόντα αυτά προωθούνται στην αγορά μέσω του Τεχνοβλαστού του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. «Καινοτομικές Εφαρμογές Τεχνητών Υφάλων-ΙΚΕ» (Κ.Ε.Τ.Υ.) – “Artificial Reefs Innovative Applications” (R.I.A.).
O Τεχνοβλαστός του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. υπό την επωνυμία A.R.I.A., ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2021 από μία ομάδα Ερευνητών με ειδίκευση στους τομείς Θαλάσσιας Βιολογίας-Οικολογίας, κατασκευής και επιστημονικής παρακολούθησης τεχνητών ενδιαιτημάτων και επιστημονικής κατάδυσης. Κύριο στόχος του είναι η προώθηση της καινοτομικής τεχνογνωσίας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. και παράλληλα η ανάπτυξη νέων καινοτομικών προϊόντων και υπηρεσιών σχετικών με τον Καταδυτικό Τουρισμό. Ο Τεχνοβλαστός του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. έχει περιληφθεί κατόπιν αξιολόγησης στο Εθνικό μητρώο νεοφυών Επιχειρήσεων ELEVATE GREECE του Υπουργείου Ανάπτυξης (ΓΓΕΚ).
- Στους σκοπούς ίδρυσης της A.R.I.A. περιλαμβάνονται:
- η μελέτη-κατασκευή καταδυτικών πάρκων και αξιοθέατων κατάδυσης αναψυχής σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και η εκπόνηση ειδικών μελετών όπως η χαρτογράφηση θαλάσσιων ενδιαιτημάτων, η καταγραφή της βιοποικιλότητας, η χάραξη καταδυτικών διαδρομών, κλπ.
- η μεταφορά τεχνογνωσίας κατασκευής και εγκατάστασης τεχνητών υφάλων (know-how) καθώς και η παροχή υπηρεσιών οργάνωσης, διοίκησης, εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών και τεχνικής βοήθειας
- η εκχώρηση αδειών εκμετάλλευσης, του διπλώματος ευρεσιτεχνίας με τίτλο: “ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΥΦΑΛΟΣ ΚΑΤΑΔΥΣΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ” (ΟΒΙ-1009024-08/05/2017) καθώς και αντίστοιχων διεθνών διπλωμάτων σε επτά μεσογειακές χώρες
- η συμμετοχή σε προγράμματα εφαρμοσμένης έρευνας που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη, πιλοτική χρήση και επίδειξη τεχνητών ενδιαιτημάτων νέας τεχνολογίας με σκοπό τη δημιουργία πρωτότυπων καταδυτικών πάρκων, προστατευόμενων αλιευτικών ζωνών, την εκτατική υδατοκαλλιέργεια σε υπεράκτια αιολικά πάρκα και άλλες παρόμοιες εφαρμογές γαλάζιας ανάπτυξης.
- Μέχρι σήμερα η R.I.A. έχει αναλάβει τον σχεδιασμό και την κατασκευή 7 Πάρκων & Αξιοθεάτων Κατάδυσης Αναψυχής στην Περιφέρεια Κρήτης (Καταδυτικό Πάρκο Αποκόρωνα, Αγίου Νικολάου, Γουρνών, Σταλίδος, Μονοναύτη και Ιεράπετρας) και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (Καταδυτικό Αξιοθέατο Καλαμάτας). Το έργο κατασκευής του πρώτου στην Ελλάδα Καταδυτικού Πάρκου στον Αποκόρωνα Χανίων έχει ξεκινήσει καθώς η χρηματοδότησή της κατασκευής του έχει ήδη ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειας Κρήτης με συνολικό ύψος 485.592,00 ευρώ (Α’ Φάση έργου).
- Εκτιμάται ότι κατά την περίοδο 2024-2026 ένα οργανωμένο δίκτυο 10 καταδυτικών πάρκων/αξιοθέατων θα μπορεί να κατασκευαστεί για να καλύψει τις ανάγκες της Περιφέρειας της Κρήτης. Παράλληλα, η R.I.A. αναπτύσσει μια στενή συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού αλλά και με άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς εγκαταστημένους και σε άλλες παράκτιες Περιφέρειες της χώρας, με κοινό στόχο τη δημιουργία και οργάνωση νέων δικτύων καταδυτικών πάρκων/αξιοθέατων κατάδυσης αναψυχής. Συμμετέχει επίσης ως εταίρος σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα R&Ι με στόχο την ανάπτυξη και επίδειξη νέων καινοτομικών τεχνολογιών σχετικών με τη κατασκευή καταδυτικών πάρκων, την παράκτια αλιευτική διαχείριση, την εκτατική θαλάσσια ιχθυοκαλλιέργεια και πολλές ακόμη σύγχρονες εφαρμογές της Γαλάζιας Ανάπτυξης. Ήδη υπάρχει ισχυρό ενδιαφέρον για εφαρμογές της νέας τεχνολογίας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στην Κύπρο και σε διάφορες παράκτιες περιοχές της Μακροπεριφέρειας Αδριατικής-Ιονίου (EUSAIR). Προβλέπεται ότι περισσότερα από 50 ανάλογα έργα μπορούν να κατασκευαστούν τα επόμενα 4-5 χρόνια.
