Ο Αγροτικός Τομέας είναι ένας από τους βασικότερους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, στρατηγικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφειά της. Η νέα δημοσίευση της διαΝΕΟσις επιχειρεί να τον χαρτογραφήσει, αναδεικνύοντας τα δυνατά σημεία αλλά και τις χρόνιες αδυναμίες του.
Γιατί η γεωργία είναι σημαντική για την Ελλάδα:
- Συμβάλλει στη διατροφή και την επισιτιστική ασφάλεια.
- Τροφοδοτεί σε σημαντικό βαθμό τους τομείς της μεταποίησης και του εμπορίου. Για παράδειγμα, η εγχώρια βιομηχανία τροφίμων και ποτών αντιστοιχεί στο 1/3 της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας της ελληνικής μεταποίησης.
- Η γεωγραφική θέση και το κλίμα της Ελλάδας δημιουργούν συγκριτικά πλεονεκτήματα στην παραγωγή συγκεκριμένων αγροτικών προϊόντων.
- Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες για συνέργεια μεταξύ τουρισμού και αγροδιατροφής.
Ο ελληνικός αγροτικός τομέας το 2023 με αριθμούς:
- Aπασχόλησε περισσότερα από 461.000 άτομα, δηλαδή το 11% της συνολικής απασχόλησης.
- Συνεισέφερε € 7 δισεκ. στο ελληνικό ΑΕΠ, και στο 3,6 % της συνολικής εγχώριας Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας.
- Οι εξαγωγές τροφίμων, ποτών και ειδών καπνού έφτασαν τα € 8,8 δισεκ. Από το 2004, αυξάνονται κάθε χρόνο, ακόμα και τα χρόνια της πανδημίας.
- Περισσότερο από το 15 % του συνόλου της αξίας των προϊόντων εξάγεται.
- Σχεδόν το υπόλοιπο 85 % διατίθεται για εγχώριες χρήσεις: στα νοικοκυριά (περίπου 1/3 της παραγόμενης αξίας), στη βιομηχανία τροφίμων, ποτών και ειδών καπνού (26 %), στον ίδιο τον αγροτικό τομέα (16 %), καθώς και στη διαμονή και εστίαση (5,6 %).Οι τρεις αυτοί χρήστες αγροτικών προϊόντων (πλην του ίδιου του αγροτικού τομέα) καλύπτουν άνω του 80 % των αναγκών τους από εγχώριους παραγωγούς.
- Αντιστοιχεί σε 80-85 %της συνολικής κατανάλωσης νερού στην Ελλάδα. Οι αρδευτικές υποδομές της χώρας και η διαχείριση των υδάτων αντιμετωπίζουν σοβαρές ανεπάρκειες και προκλήσεις.
Διάρθρωση παραγωγής αγροτικών αγαθών 2022 (εκατ. € & μερίδια επί του συνόλου).
Προβλήματα και προκλήσεις:
- Μικρές και κατακερματισμένες αγροτικές εκτάσεις.
- Μεγάλη ηλικία των αγροτών.
- Ελλιπής εκπαίδευση.
- Εξοπλισμός και νέες τεχνολογίες.
- Αύξηση του κόστους παραγωγής.
- Κλιματική αλλαγή και διαχείριση του νερού.
Προτάσεις πολιτικής:
- Προτεραιότητα στον καθορισμό επιτρεπτών χρήσεων γης και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος κινήτρων-αντικινήτρων. Σε ειδικές περιπτώσεις προτείνεται η εφαρμογή δραστικών μέτρων (αναδασμός).
- Γενική βελτίωση της οικονομικής βιωσιμότητας των αγροτικών μονάδων, ώστε να καταστούν ελκυστικές επιλογές για τη νέα επιχειρηματικότητα.
- Μέριμνα για τα άτομα που βρίσκονται από ανάγκη «εγκλωβισμένα» στον αγροτικό τομέα, με κίνητρα και κατάρτιση.
- Κίνητρα για τη συγχώνευση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, καθώς και για τις μεταβιβάσεις, κληροδοτήσεις και ενοικιάσεις αγροτικής γης σε ενεργούς αγρότες.
- Ενίσχυση των αγροτικών επιστημόνων να ασχοληθούν οι ίδιοι με την αγροτική παραγωγή.
- Αύξηση της συνολικής χωρητικότητας της αγροτικής επαγγελματικής κατάρτισης (π.χ. σχολές του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ).
- Προσωρινά δημοσιονομικά μέτρα για τον περιορισμό των επιπτώσεων του πληθωρισμού: προσωρινές μειώσεις της γενικής και ειδικής έμμεσης φορολογίας σε ζωοτροφές, λιπάσματα, ενέργεια και καύσιμα.
- Επιλογή καλλιεργειών που προσαρμόζονται καλύτερα στις νέες κλιματικές συνθήκες ανά περιοχή.
- Στοχευμένη αποστράγγιση της γεωργικής γης. Αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δίνει η λεγόμενη «γεωργία ακριβείας».
- Εκστρατείες ενημέρωσης των αγροτών για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δουλειά τους.
- Συνένωση Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ), υιοθέτηση ενιαίου λογιστικού συστήματος, διοίκηση από managers και στελέχωση με γεωπόνους και άλλους επιστήμονες.
- Δημιουργία Κεντρικής Υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, η οποία θα έχει τον τελικό έλεγχο του προγραμματισμού και της πραγματοποίησης μελετών και έργων.
